Uilenwerkgroep

Vogelwerkgroep de Kulert heeft een uilenwerkgroep die zich bezig houdt met de bescherming en monitoring van de kerkuil en de steenuil.

Uilen

Uilen zijn bijzondere vogels. Hun meestal nachtelijke levenswijze, de geruisloze vlucht, hun typische uiterlijken en de vaak doordringende baltskreten zijn fascinerend. Uilen hebben het de laatste decennia niet gemakkelijk gehad. Dit geldt voor bijna alle uilensoorten die in Nederland voorkomen. Vooral door de vele veranderingen in hun leefgebied (wijziging in het landschap, uitbreiding van het verkeer en verdwijnen van geschikte nestplaatsen) zijn ze -vooral in de jaren 1950 tot 1990- sterk in aantal terug uit gegaan. Het is eigenlijk een wonder dat ze zich toch nog hebben kunnen handhaven.
In heel Nederland zijn daarom sinds geruime tijd beschermingsactiviteiten voor uilen opgestart. Ook Vogelwerkgroep de Kulert houdt zich reeds vanaf haar oprichting bezig met allerlei activiteiten rond uilen. Al in 1980 werd gestart met de bescherming van en het onderzoek naar de uil die het meest in zijn bestaan werd bedreigd, namelijk de kerkuil. Later werd uitgebreid met de steenuil.

Kerkuil

In de loop der jaren werden er in ons werkgebied verschillende nestkasten voor kerkuilen geplaatst. De meeste kerkuil nestkasten bevinden zich in boerderijen of in stallen en schuren in de nabijheid van boerderijen. Maar ook bij een aantal particulieren (meestal in het landelijk gebied) werden nestkasten voor kerkuilen gehangen, bijv. in tot woonhuis omgebouwde boerderijen, garages, schuurtjes en zelfs in tuinhuisjes. Een aantal kerktorens beschikt ook over een kerkuilennestkast, maar doordat in de directe omgeving van de kerken steeds meer huizen werden gebouwd nam de hoeveelheid muizen (het voornaamste voedsel van de kerkuil) af en daardoor ook het aantal kerkuilen dat in een kerktoren woont.

Wetenswaardigheden over de kerkuil

De kerkuil

• De kerkuil wordt tot 34 cm lang.
• Heeft donkere ogen en geen oorpluimen
• De uil heeft een wit- of lichtgezicht en oranje-beige bovendeel met witte borst.
• Gaat voornamelijk s’nachts op jacht naar kleine zoogdieren zoals muizen en spitsmuizen alsmede grotere kevers.
• Vanuit de nestkast heeft hij liefst overzicht over laagland met afwisselende lage vegetatie, waar hij dus ook zijn voedsel vindt.
• Deze uil komt het hele jaar voor in Nederland.

Foto’s van kerkuilen en beschermingswerkzaamheden

De steenuil

Steenuilenkast wordt schoongemaakt

Aanvankelijk beperkte het beschermingswerk zich tot de kerkuil, maar in een later stadium werd dit uitgebreid naar de steenuil. Ook deze uilensoort had en heeft het niet gemakkelijk. Ook voor de steenuilen werden door onze uilenwerkgroep vele nestkasten geplaatst, niet alleen in en tegen gebouwen, maar ook in daarvoor geschikte bomen.
Deze nestkast is langgerekt. Het is voorzien van een landings- uitkijkplaats waar de uilen kunnen uitkijken over het veld en hun prooi makkelijk kunnen binnenvliegen. De kast bevat een ruime kamer voor het koppel en potentieel 6 kuikens. Tussen de uitkijkplaats en de kamer is een gang gemaakt om de doorloop van dieren zoals marters tegen te houden. De kasten worden een paar keer per jaar gecontroleerd op bezetting en legsels. Tegen het eind van het jaar  worden ze schoongemaakt.

Wetenswaardigheden over de steenuil

• De steenuil wordt tot 22 cm lang.
• Bovendelen zijn grijs-bruin met witte vlekken.
• Gezicht is grijswit met bruin witte strepen.
• Ogen zijn geel.
• De kop is ietwat afgeplat.
• De uil wordt meest overdag gezien zittend op takken, paal of  stenen.
• Hij komt voor in agrarische gebieden met verspreide bomen en heggen, in boomgaarden en open bos gebieden.
• Hij nest in holle bomen, ruïnes en dus ook in onze nestkasten.
• Deze uil eet voornamelijk muizen,  grote insecten en regenwormen.

Foto’s van steenuilen en beschermingswerkzaamheden

Beschermingsactiviteiten

We adviseren (toekomstige) gastgevers over het plaatsen van een nestkast, bijvoorbeeld als er in de buurt volwassen uilen zijn gesignaleerd en/of als er een vrij broedgeval (zonder nestkast) was. We plaatsen nestkasten voor de kerkuil en de steenuil en deze worden door de leden van de uilenwerkgroep jaarlijks gecontroleerd.

broedlocaties steenuilen in gemeente Deurne

Daarbij worden de waarnemingen van aantallen (volwassen uilen, eieren en jongen) systematisch vastgelegd. De jonge uilen worden -voor onderzoeksdoeleinden- door een daartoe bevoegde ringer van een ring voorzien. De nestkasten worden -indien nodig- schoongemaakt, gerepareerd of vervangen. De bereidwilligheid van en de samenwerking met de gastgevers is erg goed.

Bij het beschermingswerk staat het belang van de uilen altijd voorop: verstoring van broedsel wordt vermeden, dit o.a. door de nestkast niet in de eifase te bezoeken. Het motto is: “Liever een broedsel gemist, dan een broedsel verstoord”.

Op bijgaand kaartje staan de broedlocaties van de steenuilen in de gemeente Deurne. In het kaartje zijn de details bewust weggehaald.

Provinciale en landelijke organisatie

Voor het onderzoek naar en de bescherming van de kerkuil en de steenuil bestaat er sinds geruime tijd een goed lopende provinciale en landelijke organisatie, waarbij ook onze werkgroep is aangesloten en waarin zij een actieve rol heeft. De provinciale activiteiten vinden plaats onder auspiciën van het Brabants Landschap, dat het beschermingswerk op diverse manieren ondersteunt: door deze organisatie worden o.a. (materialen voor) nestkasten ter beschikking gesteld, er wordt een jaarlijkse bijeenkomst voor de beschermers georganiseerd en utevens wordt jaarlijks een mooi provinciaal verslag gemaakt.

Resultaten

Voor de actuele resultaten en trends zie laatste jaarverslag.

Uilenwerkgroep de Kulert Deurne:
Coördinator steenuilen: Rob Boesten, 06-48973034
Peter Hikspoors, 0493-341755
Coördinator kerkuilen : Henk Cleutjens,  06-44629249

Brabants Landschap:
http://www.brabantslandschap.nl/zelf-aan-de-slag/vrijwilligerswerk/uilenbescherming/

Stichting kerkuilenwerkgroep Nederland:
http://www.kerkuil.com

STONE (Steenuilenoverleg Nederland)
http://www.steenuil.nl